U okviru Projekta mentalnog zdravlja u Bosni i Hercegovini u periodu od 24. do 02.07.2020. godine organizovana je prva on-line radionica/supervizija pod nazivom „Okupaciona/radna terapija kao vid odgovora na traumu izazvanu COVID- 19 pandemijom.” Učešće na radionici održanoj 24 i 25.06.2020. godine uzelo je 31 okupaciona terapeuta/kinje iz Fedracije Bosne i Hercegovine, a ukupan broj učesnika i učesnica bio je 36. U periodu od 29. do 30. juna 2020. godine održana je radioca za radne terapeute iz Republike Srpske na kojoj je učestvovalo 28 radnih terapeuta/kinja. Dodatna edukacija za grupu iz Federacije Bosne i Hercegovine je organizovana 01. i 02. jula 2020. godine, budući da je vladala velika zainteresovanost za učešće u radionicama, a grupu je činilo 23 učesnika/ca.Dr.Goran Čerkez iz Federalnog ministarstva zdravstva, dr. Milan Latinović iz Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske i liderica na Projektu mentalnog zdravlja u Bosni i Hercegovini Irina Rizvan govorili su o odgovoru centara za mentalno zdravlje na vandrednu situaciju izazvanu pandemijom COVID-19, kao i podršci koja je bila omogućena i namijenjena okupacionim/radnim terapeutima sa ciljem pružanja neophodne podrške korisnicima usluga u oblasti mentalnog zdravlja u novonastalim okolnostima.

Učesnici suimali priliku da od Msc Branke Sudar pogledaju najaktuelnije prezentacije o mogućnostima primjene okupacione terapije sa korisnicima za vrijeme i nakon vanrednog stanja izazvanog COVID- 19 pandemijom pod nazivom „Distancirani zajedno.” „Kroz video materijal učesnici i učesnice su se upoznali sa nekim od umirujućih i stimulativnih tehnika koje su vrlo jednostavne za online primjenu u radu sa korisnicima usluga okupacione terapije. Posebna pažnja posvećena je izazovima održavanja fizičke distance i u isto vrijeme održavanja kontakta sa korisnicima okupacione terapije, korištenjem on line platformi putem kojih se mogu lako prikazivati različiti video materijali, prikazi slučajeva, praktični primjeri i lako diskutovati na zadate teme,” kazala je Sudar.

MuzikoterapeutDanijel Puvača je proveo edukante kroz primjere vezane za ranu detekciju i intervenciju kod trauma na osnovu facijalnih ekspresija i govora tijela kroz prezentacije „Rane koje pjevaju” kao i kroz različite vrste filmova koji realistično prikazuju primjere uticaja različitih vrsta muzike na raspoloženje u traumatskim situacijama.

„Demonstrirana je i tehnika disanja kroz muzičku numeru „Polako i sporo”. Pjesma koju je napisao i iskomponovao američki muzikoterapeut Ryan Judd „Low and slow” namijenjena je anksiozno-depresivnim stanjima nakon traume,”pojasnio je Puvača.

Dr. sci med, psihijatrica Nataša Ljubomirović se u svom dijelu dotakla rada u krizi sa jednom od najvulnerabilnijih grupa – djecom, te je iz bogatog iskustva rada tokom epidemije COVID-19 davala primjere iz prakse o provođenju intervencija u krizi i principima (familijarnost, pojava osjećaja i misli kroz relaksacijske tehnike, socijalna podrška i važnost igre). Ovom prilikom prikazani su filmovi koji na šaljiv i prilagođen način prikazuju važnost ključnih poruka za roditelje i djecu npr. važnost solidarnosti u bolesti kroz crtani film Tom i Jary.

Msc defektologije Dragica Ilić je kroz svoju prezentaciju naglasila bitnost strukture dana kao jako značajnog faktora u očuvanju mentalnog zdravlja. „U radu sa odraslima kod anksiozno-depresivnih stanja i stanja nastalih kao posljedica izolacije tokom pandemije značajnu ulogu zauzima strukturisanje dana, sedmice i njihova analiza uz adekvatne nagrade, a kroz postavku, način i tehnike postavljanja ciljeva za određenu svakodnevnu aktivnost. Prikazom primjera iz prakse u toku rada sa djecom i koristeći tehniku pisma, data su uputstva kod kojih stanja se može primijeniti i u kojim uslovima, kroz praćenje od strane terapeuta”, navela je Ilić.

Učesnici i učesnice nisu krili pozitivne utiske koje su stekli tokom radionica. Tako je Maida Ibrahimović-Sarajlić informisala prisutne o viber susretima sa korisnicima usluga u oblasti mentalnog zdravlja. „Prezentacije i mnoštvo online susreta korisnicima su nevjerojatno značili,” kazala je i zahvalila se dr. Ljubimirović na korisnoj i zanimljivoj prezentaciji.

Emir iz Zenice informisao je prisutne o rezultatima koje je odjel za detoksikaciju u Zenici postigao sa upotrebom epske muzike. „Potražite na YouTube kanalu epic music- muziku kreiranu kao pozadinu filmovima i serijama da bi kod gledalaca izazvala tačno određene emocije, relaksaciju i stimulaciju. Pacijenti uopšte ne moraju biti ni svjesni da je slušaju, može se pustiti i tiha pozadina,” kazao je.

Lejla Isić je prokomentarisala video klip koji je prezentirao Danijel Puvača. „Ovaj video je upravo dočarao ovo što ste sada opisali, tešku depresiju i uzimanje PAS. Bolji video za to niste mogli naći” kaže Isić.

Amra Dautović je kazala da je prvi put prepoznala šta je to ’’stimulativna’’ tehnika a šta ’’sedativna’’ tehnika u muzikoterapiji. „Ovo je meni recimo neko osviještenje u muzikoterapiji, malo drugačije od ovog momenta vidim. Kroz ove dvije melodije prepoznala sam sitmulativnu i sedativnu tehniku,” kazala je Dautović.

Saša Tadić iz Centra za mentalno zdravlje Laktaši mišljenja je da je pjesma i melodija činila da u tom času zaborave i što jednostavnije prođu svu tegobnost mračnog trenutka, nebitno bili oni koji su napadnuti ili oni koji napadaju, jer su obe strane u traumi ratnog užasa, svako sa svojih pozicija.

Srećko Ratković iz JZU Bolnice Trebinje nije krio oduševljenje te je istakao dobre primjere koji se mogu koristiti u praksi, a Slobodan Vuković iz Centra za mentalno zdravlje Foča smatra da su svi primjenjivi te je dodao da će tim ovog CMZ-a biti vrijedan i proslijediti njihove radove urađene na osnovu ponuđenih primjera.